Sander Sandersen

Ca 1550 - Ca 1636  (86 år)

• Navn	Sander Sandersen  [1, 2]
  Fødsel	Ca 1550	Skottland
  Kjønn	Mann
  Død	Ca 1636	Sigdal, Buskerud, Norge
  Person ID	I1125	Mitt tre
  Sist endret	13 Mai 2016

  
  

  Familie	Ragnhild Asgodsdatter   d. Før 1637
  Barn	1. Sander Sandersen Røo,   f. 1604, Hol, Buskerud, Norge d. 1677, Hol, Buskerud, Norge (Alder 73 år)
  Famile ID	F446	Gruppeskjema  |  Familiediagram
  Sist endret	13 Mai 2016

  
  

• Hendelseskart		Fødsel - Ca 1550 - Skottland Død - Ca 1636 - Sigdal, Buskerud, Norge  = Link til Google Earth
  Tegnforklaring	: Adresse       : Lokasjon       : By       : Fylke/Grevskap       : Stat/Provins       : Land       : Ikke satt

  
  

• Notater

  Lenge vart Sander Sanderson halden for den fyrste skrivaren i Hallingdal. Dette skreiv seg til dels frå uppteikningane åt skulemeister Sørbøen av 1727, der det står at då Kristian IVs lov av 1604 kom, som forbaud prestane å skrive for bøndene, "da var der en lærd. Mand ved Navn Sander Sandersen, var født i Skotland, han blev den første skriver i Aals Gjeld". (Sørbøen s530.) 09s0 Wiel førde han i 1743 upp som den fyrste i Tilsetjingsbrevet byrjar so: "Bekiender jeg Reinolt Piperinck, sorenskriffuer sorenskrivarrekkja. Som me har set, var han ikkje den fyrste. I røynda vart han tilsett i 1612 av den tredje (kjende) sorenskrivaren til å gjera tenest i hans stad. Sander budde då på Røo. udi Hallingdalen, och gjør hermmed vitterlig for alle udi dette mitt obne breff, at jeg fuldkommen makt och myndighed giffuer nærværendes Saunder Saundersen boendis på Røe i Åls prestegjeld i Hallingdalen, att han på mine vegne i min fraaværelse skal haffue fuldkommen makt occh myndighed att sidde udi rette i mit sted, hvor stefnestuer eller forsamlinger om nogen rettergang i Hallingdal skeer, såvel i det nedre som i det øffre gjeldt, och i ligernåde, att skriffue, opkaste til doms och hvad for rette går, och det mig siden til hende stille, at jeg det til fulde kand ferdig gjøre och skriffue, doch at han for sin umage bliffuer derfor betalt. Men hvad anlangendes er forligelsesbreffue, skiftebreve, pantebreve och andet deslige haffuer jeg undt och oplatt hannern at skriffue och gjøre och derfor tilfulde armarnmc? alle betalinger (sig tilgode och ikke mig). ? ? ? ? Actum nørdre Strand 25. aug. 1612.* På baksiden står: lest på laugtinget udi Ossloe den 3 søgne efter midfaste år 1615." Men på det tidspunkt hadde Sander Sanderson alt drive med skriving for folk i mange år. Eit vitnemål frå Al av 16. juni 1609 seier: "? ? fremkom Knud Skjervem, lensmann i Ål, efter gudstjenesten var slutt, udi menige almues nærværelse ococh påhørelse, oc bad os på Guds og rettens vegne giffue Sander Sandersøn, med sin hustru Ragnildt Asgoudsdotter et sandt prof och vidnesbyrd, hvorledes de haver sig skikket och begangit med gammel och ung, med fatig och rig uden hus och (inden). Tilsvarende menige almue, gammel och ung, fatig och rig, som den dag var tilstede, at de betakke Sander Sandersøn, både på hans embeds vegne med skreder embede och for hans skriffuelse ." Og i eit vitnemål frå 9. november 1633 heitte det "att han av den ene sorenskriver efter den anden haver udi deres fraværelse været bemektiget at anotere for almuen, hvis i deres fravær fornøden gjordes". Denne Sander Sanderson kom til å spela ei viktig rolle i bygdene heruppe. Det finst enno mange brev att, som han har skrive. Han var utan tvil ein gåverik mann. Ikkje minst fekk han å seia for Hol ved det at han ei tid sjølv budde på Ræ og fordi hans ætt kom til å setja seg ned her, der ho sit den dag i dag. Og ætta hans spreidde seg over heile bygda. Ei lang rekkje av dei fremste mennene i Hol seinare var av hans etterkomarar; for berre å nemna cit par på Ræ sjølv: Lensmann Sander Sanderson Ræ og Sander Tomassen Røo (f. 1816). "Sander Sandersen b barnefødt i Skoettland", heitte det i eit vitnemål frå 1633. Han kom her til landet i alle fall fyre 1590. Ho som vart kona hans, Ragnhild Asgautsdotter, skal han ha vorte kjend med i Hesjedalen ovanfor Oslo. Kva som fekk han til å reise upp tiil Hallingdal og slå seg ned her, er uvisst. Segner vil ha det til at han rømde frå Skottland i religionsforfylgjingane i Maria Stuarts tid, og at det skal vera grunnen til at han stakk seg av i ein avdal som Hallingdal. Her slo han seg fyrst titil i Gol, han kom dit i 1593. 1 eit vitnemål frå golingane, dat. 8. august 1601, heitte det bl. a.: "att all den stund Sander Sandersen. och hans hustru Ragnilde Asgodsdatter boede her i voris grend som var åtte år, haffuer de skikket sig ærlig, kristelig, trollig och vel, så at her er ingen som haver Sander eller hustru til at sige andet end det som ærligt och troligt er, och gode folk anstår".Dette vitnemålet fekk dei nok, då dei tenkte på å flytte til Ål, "Sander Sanderson, skreddel ibidem", heitte det nemleg i ei sak frå Ål alt i 1603. I Al prestegjeld kom Sander Sanderson til å bu på ymse stader. Sørbøen seie: at han budde i Stavehaugen i Al.41 Men i dokumentet av 1612 heitte det at hal budde på Røo, og i vitneemålet av 1633 i Øyn i Torpo. Gamle papir viser at hai for over heile Hallingdal som skrivar. Då han slutta meir med det, dreiv han hand verket sitt som før. I lensrekneskapane finn me både i 1626 og 1627 millom handverkarar: Sander skredder. DeDet er mogeleg at han då hadde slutta som sorer skrivar. Han tok då visseleg til å bli noko gamal. Etter skattelista å døme bud~ han på den tid i Torpo. Det gjorde han og i 1633, då han klaga på grannen sil Jon Lien, fordi han meinka han "fædrift og udrast" til hans "ringe plads Øen", etter den klaga budde han då i Øyn (truleg Bjørøyno). Både han og kona var då so gamle og skrøpelege at dei hadde vanskeleg for å greie seg. Frå des åra, 9. november 1633, skriv seg ei attest som han fekkk, der det mill. a. heitte: Er da fremkommen Sander Sandersen barnefødt i Skoettland som klageligen foregav hans tilslagne gamle alders svagelighed och armodsligheds tilstand, således at han nu i denne tilslagne dyre tid som vi samtligen her tilfields nu ere udi geråden, ikke vidste sig och sin fattige quinde av deres henders arbeide at kunde ernære eller mere deres daglige føde och klæder fortjene, hvorudover han av os och forne sogenalmue var begjærendes at måtte blive meddelt et skudsmål hvorledes han och hans fattige quinde Ragnillde Asguttsdotter dennern. her i dalen skikket och forholdet haver i medens de her haver havt deres værelse och tilhold. Hvortil av oss såvel som den gemene mand her given til kkjende att sålenge han haver været her i dalen fra det første han ankom och brugte sitt skrederhåndverk och siden derefter udi mange år som att han av den ene sorenskriver efter den anden haver udi deres fraværelse været bemektiget at anotere for almuen hvis i deres fravær fornøden gjordes. ?Da er os ikke andet bekjendt end at han med forne sin ægtequinde til sammens desmidlertid haver forholdt sig ærligen och vel. Så vi ingen haver hørt eller fornummit der sig over denom for nogen utilbørlige forhaltning haver havt at beklage. Er derfor til alle forekommende fromme kristne voris venlige begjæring att I hannom til det beste ville være beforderlig, och med noget i Guds navn att korrune til behjelpning sig och sin fattige quindde at ernære som nu på deres gamle alder derom storligen tiltrenger gottfolk at besøge, forventendes løn av Gud den første som alle miskundheds gjerninger haver belovet at ville belønne. "Anno 1634 den 26. jan. er dette skudsmål forkyndndt aff prædikestolen udi Sigdal, och for almuen på prestegården lest. Fire år seinare gav sorenskrivar Aage Pedersen honom eit liknande skotsmål. Då var Ragnhild nok avliden, for ho vart ikkje nemnt då. (Brevet dat. Ål 13. september 1637). Sia høyrer me ikkje meir gjete han. Det seiest at han gjekk klædd soleis: Ei trøye so sid at ho nådde ned til golvet, grå bukser, tresnuta hatt med rund, låg pull. Stokken hans, som samtidig var stridshamar, er enno på Røo, maken til den Bjørn Frøysåker har i handa på biletet i Gols kyrkja, måla i året 1600. Beltet hans var lenge i Larsgard; soneson hans kom dit. Han hadde to søner som me kjenner: Johannes Sanderson, som i 1633 budde på Uppsata, og Sander Sanderson, som same året budde på Skjerveim, men som i åra like etterpå sette seg ned på Røo i Hol, der etterkomarane hans sit enno. Hadde nok og ein son Tomas Sanderson. [3]

  
  

• Kilder

  [S13] Wikipedia, http://nn.wikipedia.org/wiki/Sander_Sanderson. [S33] Sigurd S. Reinton og Lars Reinton, Folk og Fortid i Hol, (Hol Sparebank), http://www.nb.no/nbsok/nb/4eb32b7ee0f85d13c5d10229f2e0aea8.nbdigital;jsessionid=198D4B80EB91609DAA0ECD7288B9DB86.nbdigital3?lang=no#153 (Troverdighet: 3). Følg lenken over - trykk ok i tekstboksen som dukker opp og bla deg ffem til side 149 [S33] Sigurd S. Reinton og Lars Reinton, Folk og Fortid i Hol, (Hol Sparebank).